มูลนิธิชุมชนสงขลา (Songkhla Community Foundation)

"ต้นไม้ระบบสุขภาพชุมชนแหลมสนอ่อน 1"

โจทย์ยากๆของงานเชิงระบบคือ การอธิบายให้สามารถเข้าใจภาพได้ง่ายๆ กระชับ

ลองนำแนวคิดต้นไม้ระบบสุขภาพ นำแนวทางที่ได้รับจากงานถอดบทเรียนโควิดมาทดลองทำดู ชิ้นนี้นำเสนอระบบสุขภาพชุมชนในภาวะปกติ ว่าประกอบด้วยสิ่งใดบ้าง โดยใช้ต้นไม้มาอธิบาย ไม่ได้ยึดคู่มือตรงๆ ที่ให้พิจารณากรอบระบบสุขภาพ 6 block คือ ระบบบริการ กำลังคน งบประมาณ/ค่าใช้จ่าย องค์ความรู้/นวตกรรม ระบบสารสนเทศ ธรรมาภิบาล แต่ปรับแนวคิดปัจจัยกำหนดสุขภาพมาใช้ด้วย พร้อมอธิบายความซับซ้อนหลายมิติของระบบ

-ราก คือ สิ่งที่เป็นหัวใจของระบบชุมชน อาทิ ความรู้ ระบบบริการ จิตสาธารณะของผู้คนและเครือข่าย

-ลำต้น คือ แก่นแกนที่เชื่อมโยง สร้างความมั่นคง ได้แก่ ภาวะการนำ ข้อตกลง แผนต่างๆ

-กิ่ง ก้าน คือ ปัจจัยประกอบที่มีทั้งปัจจัยเอื้อและปัจจัยเสี่ยง

-ใบ คือ ทรัพยากร คน เงิน วัสดุ

-ผล คือ ผลผลิตของระบบ มีทั้งผลไม้สีม่วงคือผลไม้พิษ อันเกิดจากปัจจัยเสี่ยง ผลไม้สีเขียว คือทุนในชุมชน ผลไม้สีแดงคือ ผลไม้สุกที่เป็นรูปธรรมของระบบสุขภาพ

จะเห็นได้ว่าชุมชนมิได้อยู่อย่างโดดเดี่ยว หากต้องยึดโยงกับปัจจัยภายนอก มีหลายระดับด้วย


"ต้นไม้ระบบสุขภาพชุมชนแหลมสนอ่อนช่วงโควิด-19"

ภายใต้วิกฤตมักจะมีโอกาส สร้างเงื่อนไขให้เกิดการรวมพลังต่อสู้ สถานการณ์โควิด-19 ก็เช่นกัน

ชุมชนแหลมสนอ่อน ทน.สงขลา แม้ตนเองจะประสบปัญหาการเข้าถึงสิทธิทำกินหรือที่อยู่อาศัย ใช้สถานการณ์นี้รวมพลังในชุมชนและเครือข่ายภายนอก จัดทำครัวกลาง อาศัยทักษะการปรุงอาหารที่มีติดตัวของผู้ประกอบการร้านอาหาร ทำครัวกลางและสร้างนวตกรรมทางสังคม "ปิ่นโตตุ้มตุ้ย" ใช้ปิ่นโตเป็นเครื่องมือช่วยเหลือเกื้อกูลกันในชุมชน ไม่เลือกเชื้อชาติ ภาษา สถานภาพ พื้นฐานการรวมตัวประกอบกิจกรรมสร้างรากฐานชุมชนที่มี ผนวกจิตสาธารณะของแกนนำสร้างความไว้วางใจ ดึงเครือข่ายภาคส่วนต่างๆลงมาหนุนช่วย ครัวกลางจึงไม่ใช่แค่การตั้งครัวบริจาค หากเป็นการเชื่อมโยงเครือข่าย การเชื่อมโยงสมาชิกในและนอกชุมชน การเข้าถึงปัญหากลุ่มเปราะบาง และเพิ่มมิติความสัมพันธ์ภายใน มีกิจกรรมทั้งช่วยตนเอง ร่วมดำเนินการกับเครือข่ายภาคส่วนต่างๆ บวกกับนโยบายแห่งรัฐที่ลงมาหนุนช่วย ทำให้ผ่านสถานการณ์เลวร้ายมาได้