มูลนิธิชุมชนสงขลา (Songkhla Community Foundation)

"การสร้างสนามพลัง(Platform)"

ในแวดวงของภาคประชาสังคมมีความพยายามที่จะสร้าง "พื้นที่กลาง" เพื่อกระชับการทำงานร่วมกันจากหลายกลุ่ม หลายพวก จนเกิดปรากฏการที่น่าสนใจขึ้นมา ก็คือ ต่างส่งเสียง(ดังๆ)บอกว่าให้เข้ามาใช้พื้นที่กลางของตน

ปรากฏการณ์เช่นนี้บอกอะไร

ด้านหนึ่งสะท้อนมายาคติเกี่ยวกับการสร้างพื้นที่กลางที่แต่ละคนสมาทานมาอยู่ในตัว โดยไม่ฉุกคิดว่าพื้นที่กลางจะเกิดขึ้นได้อย่างไร หากเรานำตัวเองเข้าไปเป็นศูนย์กลางของการดำเนินการ แล้วมองไม่เห็นคนอื่นหรือวิธีคิดอื่นที่อยู่ในเครือข่ายความสัมพันธ์

ภายใต้โครงสร้างสังคมกระแสหลักที่คุ้นชินกับอำนาจแบบแนวดิ่ง (Topdown) แยกส่วนการทำงาน อันเกิดจากอิทธิพลสังคมสมัยใหม่ มองมนุษย์เป็นเพียงฟันเฟืองเครื่องจักรกล มโนทัศน์เช่นนี้ทำให้เกิดการแยกส่วนรับผิดชอบ แบ่งแยกผู้คน อำนาจหน้าที่ขาดจากกัน ผนวกกับโครงสร้างสังคมเชิงอำนาจที่สะสมตัวมาอย่างยาวนาน ก่อให้เกิดการรวมศูนย์การพัฒนา จากผู้มีอำนาจของภาครัฐ สั่งการณ์ลงมาตามลำดับชั้น ขณะเดียวกัน โลกภายนอก วิถีแห่งเสรีนิยม กระแสแห่งความเปลี่ยนแปลงเปิดช่องให้ทุนใหญ่ หรือเอกชนที่ใช้ทนของตนเองดำเนินการ ความมีอิสระและประสิทธิภาพ
เมื่อมาผนวกกับกลไกผู้มีอำนาจ ทำให้เกิดการแข่งขันที่ไม่เป็นธรรม ทุนใหญ่ได้เปรียบทุนเล็ก ทุนที่เข้าข้างผู้มีอำนาจก็จะได้เปรียบทุนที่เลือกอยู่กับอีกฝ่าย

โลกแห่งดิจิตอลเข้ามาแทนที่ เป็นทั้งโอกาสและข้อจำกัด ด้านหนึ่งการเรียนรู้ของผู้คนแตกกระจัดกระจายตามความสนใจ ตามกลุ่มวัย ตามพื้นที่อาศัย ต่างถูกกวาดต้อนเข้าไปอยู่ในพื้นที่ของใครของมัน ก่อให้เกิดรูปแบบเฉพาะที่เข้ามาปะทะกับแนวคิดสากลนิยมที่พึงทำอะไรเหมือนๆกัน ผู้ที่คิดต่าง กลุ่มชายขอบทั้งหลายที่เคยถูกกดทับเอาไว้ก็เริ่มมีพื้นที่ส่งเสียงของตน โอกาสของคนตัวเล็กตัวน้อยเริ่มมีมากขึ้น เปิดกว้างกว่าเดิม ส่งผลต่อพัฒนาการสังคมที่ซับซ้อน หลากหลาย เลื่อนไหล ไม่หยุดนิ่ง แนวคิดใช้ภาวะผู้นำแบบเดิมถูกท้าทาย การดำเนินการภายใต้ภาวะผู้นำของภาคประชาสังคมดังกล่าว จึงพลัดตกอยู่ในภาวะที่ไม่เท่าทันความเปลี่ยนแปลง เช่นนี้จึงเป็นต้นเหตุทำให้เกิดปรากฏการณ์ต่างคนต่างทำดังกล่าวข้างต้น

แม้จะสร้างเครื่องมือใหม่ แต่อยู่ภายใต้วิธีการเดิม

เช่นนั้นแล้ว การเปลี่ยน Mind set จึงเป็นบันใดสำคัญขั้นแรกสุดของการเปลี่ยนแปลง

เพียรถามตัวเองให้หนักว่าเราใช้ Mind set ใดในการเข้ามาดำเนินการ ก่อนที่เราจะมึนงง ไม่เข้าใจว่าทำไมคนอื่นเขาไม่เข้ามาร่วมกับเรา

ชาคริต โภชะเรือง